Hamulec ręczny to dla rajdowców jedno z podstawowych narzędzi pracy. Dla uczestników rajdów popularnych to już niemal synonim sportowej jazdy. Niestety, standardowy hamulec, oparty na linkach i dźwigienkach, nie spełnia tych wymogów. Dlatego opracowano bardziej zaawansowane i skuteczniejsze rozwiązanie - obiekt westchnień wielu kierowców - hydrauliczny hamulec ręczny.

Pompa zamiast linek
W standardowym hamulcu ręcznym ruch dźwigni pociąga za sobą linkę, która siłę naszej ręki przekazuje na hamulce tylnej osi (tarczowe lub bębnowe). Schemat działania hydraulicznego hamulca ręcznego sprowadza się z kolei do zastosowania dodatkowej pompy, wpiętej w istniejący układ hamulcowy, uruchamianej ruchem tego samego lewarka. Pompa ta, za pośrednictwem przewodów ciśnieniowych, hydraulicznie oddziaływuje na hamulce. Nietrudno się domyślić, że z dużo większą mocą, a więc skuteczniej. Tradycyjna linka staje się zupełnie zbędna.

Najbardziej popularne układy hydrauliczne znajdziemy w wielu Fiatach 126p startujących w popularnych KJS-ach. Układ hamulcowy maluchów jest bowiem niemal stworzony do dokonywania przeróbek. Pompa hamulca zasadniczego jest tu podzielona na dwie sekcje, które niezależnie od siebie tłoczą płyn do hamulców przednich i tylnych kół. W tym przypadku wystarczy wykorzystać dodatkową pompę, no. ze sprzęgła dużego fiata i wpiąć ją w przewód hamulcowy odpowiadający za tylną oś. Tym samym przeróbka taka nie modyfikuje zasady działania seryjnego układu hamulcowego. Należy jedynie pamiętać, aby zastosowana dodatkowa pompa była wyposażona w tzw. zawory zwrotne lub aby jej konstrukcja uniemożliwiała jednoczesne tłoczenie płynu w obu kierunkach, a jedynie na tylne koła.

W grupie N nie można
O ile popularny maluch, startujący w KJS-ach to swoista klasa "open", w której można modyfikować niemal wszystko, o tyle samochody biorące udział w rajdach zakres dozwolonych modyfikacji mają szczegółowo określony przepisami. Specyfikacja grupy N zawarta w Załączniku J jasno mówi, że ewentualne stosowanie hydraulicznego hamulca ręcznego musi być opisane w homologacji danego samochodu, a ponadto, że układ hamulcowy całego auta musi być typu krzyżowego (X-diagonalny). W praktyce żadne auto rajdowe grupy N w Polsce nie posiada homologowanego hydraulicznego hamulca ręcznego. Co więcej, zdaniem specjalistów zachowanie układu krzyżowego, o ile homologacja dopuściłaby zastosowanie układu hydraulicznego, byłoby bardzo trudne do zrealizowania, gdyż wymagałoby zastosowania trudno dostępnej, specjalnej dwusekwencyjnej pompy hamulcowej. Mówiąc krótko - zawodnicy startujący w grupie N o hydraulicznym ręcznym mogą jedynie pomarzyć.

A-grupa tak, ale...
Przepisy dotyczące aut grupy A, podobnie jak dotyczące grupy N, wymagają by układ hydraulicznego hamulca ręcznego był homologowany dla danego typu samochodu. Nie ma tu jednak zapisu o wymogu zachowania układu X-diagonalnego. Tym razem teoria dobrze przekłada się na praktykę, gdyż homologacja większości A-grupowych rajdówek opisuje możliwy do zastosowania układ hydrauliczny. Jego schemat połączeń i zasada działania w większości modeli jest niemal identyczna jak we wspomnianym maluchu. Dodatkowa pompa hamulcowa jest montowana w część układu hydraulicznego odpowiadającego za tylną oś.

Sprawa komplikuje się, gdy przyjdzie do montażu hydraulicznego hamulca ręcznego w samochodach seryjnie wyposażonych w X-diagonalny układ hamulcowy. Rozwiązania zawarte w homologacji wymagają bowiem najczęściej modyfikacji takiego układu, tak by koła hamowały nie krzyżowo, lecz w układzie przód - tył. Wówczas w standardowej, zasadniczej pompie hamulcowej należy zaślepić jeden otwór na przewód hamulcowy, a same przewody odpowiednio przełożyć. Jest to rozwiązanie kontrowersyjne z uwagi na obowiązujące w Polsce przepisy o ruchu drogowym. O ile bowiem homologacja samochodu sportowego wymaga takiej modyfikacji, o tyle prawo o ruchu drogowym zabrania jakichkolwiek ingerencji w układ hamulcowy.

Pomocny dyfer
W profesjonalnych czteronapędowych rajdówkach - na przykład typu WRC - także znalazł zastosowanie hydrauliczny hamulec ręczny. Jego zasada działania jest podobna do wcześniej opisanej. Tu jednak dodatkowo znalazła zastosowanie elektronika. Aby zwiększyć skuteczność działania hamulca ręcznego, wprowadzono elektroniczny czujnik. W momencie pociągnięcia dźwigni przekazuje on informacje o tym fakcie do komputera, który błyskawicznie rozpina centralny dyferencjał powodując odłączenie napędy tylnej osi. Wówczas nie napędzane koła z łatwością zatrzymywane są przez wielotłoczkowe zaciski hamulców, działające pod ciśnieniem płynu tłoczonego przez pompę.


Źródło: Michał Niezbecki "Łapa pod ciśnieniem", WRC nr 2 (18), 28 luty 2003, str. 58-59